Wandeling rond Mariënwaerdt
Mariënwaerdt is een landgoed dat ligt aan de Linge in de Neder-Betuwe. De wandeling van 11 km begint op de grote parkeerplaats bij restaurant De Stapelbakker Oude Waag 21 in Beesd. Vanaf station Beesd is het niet ver lopen naar het beginpunt. De wandeling is in elk jaargetijde mooi. In het voorjaar kun je genieten van de bloesem op het 'Appeldijkje' en in de herfst van de bomen in herfsttooi. Je loopt door met bomen omzoomde laantjes, over de dijk tussen de appelbomen met in de verte de Linge en langs kleinschalige weilanden en akkers over smalle zandpaden. Volg de knooppunten E18-E31-E12-E37-E38-E51-E32-E57-E78-E52-E89-E14-E32-E33-E31-E18. Een routekaartje vind je op route.nl .
De Zwarte Walnoot aan het begin van de toegangsweg naar de parkeerplaats bij het restaurant de Stapelbakker is een echte blikvanger. Het is een sierlijke boom in herfsttooi. De fijne bladeren zijn prachtig goudgeel. Het samengestelde blad kan wel 50 cm lang worden. De noten zijn overigens niet zo lekker als die van de gewone Walnotenboom.
Vanaf de parkeerplaats is het zoeken naar het eerste wandelknooppunt. Het is niet handig dat er geen paaltje staat aan het begin van de parkeerplaats. Loop vanaf de parkeerplaats terug naar de weg Oude Waag, de weg waar je met de auto aankwam. Je kruist deze weg en loopt over de Notenlaan verder. Kom je lopend vanaf station Beesd via de Oude Waag, ga dan bij de ingang naar de parkeerplaats linksaf. De toegangspoort van heerlijkheid Mariënwaerdt halverwege de laan wijst je de weg. Knooppunt E18 is bij de poort. Loop onder de poort door naar knooppunt E31. Links en rechts van de laan staat een dubbele rij Walnotenbomen. Ze zijn rijp en dan is het toegestaan om ze te rapen. Je mag ze alleen niet uit de bomen slaan.
Ga bij knooppunt E31 rechtsaf naar knooppunt E12. Op de hoek van de Abelenlaan staat de monumentale boerderij De Hoge Spijk uit 1800. Al in 1442 stond er een boerderij met die naam. Verderop is een vrij nieuw toegangshek te zien met de tekst: 'Mijn genade is U genoeg'. Het is de toegang tot het familiegraf van de familie Verschuer die al negen generaties lang de Heerlijkheid Mariënwaerdt in bezit heeft en beheert. Mariënwaerdt betekent 'eiland van Maria'.
Ga bij knooppunt E12 linksaf naar knooppunt E 37. Je loopt over de Mariënwaerdt Notendijk. Deze loopt parallel aan de Linge. De rivier ligt wat verderweg, verborgen achter bosschages en de uiterwaarde.
Loop bij knooppunt 37 verder naar knooppunt 38 over de Groenedijk. Je verlaat de asfaltweg en loopt over een zandpad dichter langs de rivier. Door de begroeiing heen zie je af en toe de Linge.
De Groenedijk ligt dichter bij de Linge. Even verderop, bij knooppunt 38, gaat een pad rechtsaf naar het Enspijkse Veer voor fietsers en wandelaars. Loop even het weggetje in naar het veer om een blik te werpen op de Linge. Als het veer in de vaart is, tussen 1 april en 2 oktober, kun je overdag naar de overkant. Op een regenachtige dag kun je er beter niet op rekenen. Ga verder naar knooppunt 51.
De molen, de Vlinder, die je aan de overkant van de Linge ziet, is een korenmolen van het type ronde stenen stellingmolen. Tot 1913 stond er een wipkoren molen die door brand werd verwoest. Deze werd vervangen door een stenen stellingkorenmolen. Ook die vloog in brand en werd hersteld met delen van een molen in de buurt die gesloopt werd.
Bij knooppunt E51 is de afslag naar Heerlijkheid Mariënwaerdt dat in de binnenbocht van de Linge ligt. Heerlijkheid Mariënwaerdt begon met de stichting van een Norbertijner abdij in 1129. Die lag op de grens van de provincies Utrecht, Holland, Gelre. In dat gebied was veel strijd en het klooster is dan ook meerdere malen geplunderd en verwoest. Sinds 1734 is de heerlijkheid eigendom van de familie Verschuer. Het landgoed heeft al die tijd grotendeels zijn oorspronkelijke structuur behouden en is nog altijd een gemengd bedrijf met biologische akkerbouw, boomgaarden en melk- en slachtvee. Populierenbosjes, grienden en een eendenkooi maken nog altijd deel uit van het landschap. Tegenwoordig is er veel aandacht voor biologisch en duurzaamheid. Loop verder naar knooppunt E32. Je kunt hier aan de Linge zitten. Er is ook een aanlegsteiger voor boten. Het is duidelijk herfst. Het waait en de bladeren vallen van de bomen.
Loop verder naar knooppunt 57 over de Appeldijk. Je hebt hier een weids uitzicht over het rivierdal.
Als je over de Appeldijk loopt, is meteen duidelijk waarom deze dijk zo heet. Links en rechts staan appelbomen. Nu, in oktober, zijn de meeste appels al geplukt. Aan enkele bomen hangen nog mooie rode appeltjes. En nog altijd bloeit op enkele plekken in de berm de Gewone Bereklauw. De wesp is er blij mee.
Bij knooppunt 57 is een afslag naar een boerderij die bij Heerlijkheid Mariënwaerdt hoort. Hij ligt in de buitenbocht van de Linge. Negeer deze afslag en loop door naar knooppunt 78.
De Appeldijk is een auto te gast straat. In het voorjaar, als de appelbomen bloeien, is het er druk met wandelaars en fietsers. Maar ook in de andere seizoenen is het een aantrekkelijk gebied voor natuurliefhebbers. Hou je van rust, dan kun je hier het beste op een doordeweekse dag een wandeling maken.
Ook op de Linge is het vandaag rustig. Een enkel plezierbootje laat zich zien. Het hoogseizoen is duidelijk voorbij.
In de buitenbocht van de Linge loopt de dijk vlak langs de rivier. Tegen de tijd dat je bij knooppunt 78 aankomt ligt de Linge steeds verder van de weg af. Een gegraven aftakking, de Bisschopsgraaf, loopt nog langs de dijk en kruist bij knooppunt 78 de dijk. Even verderop kruist een tweede gegraven aftakking die ook Bisschopsgraaf heet, de dijk. Tussen rivier en de zijtakken is zo een eilandje ontstaan. Recent is de afwatering op dit punt verbeterd. De oevers liggen er strak bij.
Vlak na knooppunt 78 ligt het gemaal De Neust. Het ligt aan de rand van Heerlijkheid Mariënwaerdt. Recent is het gemaal vervangen door een gemaal met een grotere capaciteit. Dit was nodig vanwege wateroverlast in het gebied. Zowel de Bisschopsgraaf als de Laaggraafsche Wetering voeren hier het water af naar de Linge. Het oude gemaal uit begin vorige eeuw is buiten werking gesteld, maar blijft wel behouden. Het is namelijk een rijksmonument.
Bij knooppunt 78 komen meerdere wegen en paden bij elkaar. Dat het routepaaltje niet naar knooppunt 52 verwijst maar naar knooppunt 89 zorgt voor extra verwarring. Ga voor het gemaal linksaf over het onverharde pad. Volgens het knooppuntpaaltje loop je in de richting van knooppunt 89. Dat klopt ook, alleen kom je bij de T-kruising eerst knooppunt 52 tegen.
Ga bij knooppunt 52 linksaf richting knooppunt 89 en volg nog steeds de Mariënwaerdt Den Oeststeeg. Het pad loopt hier parallel aan de spoorbaan van Geldermalsen naar Leerdam met een tussenstop in Beesd. Het is een enkelspoor. Tussen het spoor en het zandpad ligt een wetering. Links van het pad liggen de weilanden en akkers van Heerlijkheid Mariënwaerdt. Bij knooppunt 89 kruis je de Mariënwaerdt Sint Janssteeg. Loop verder over het zandpad langs het spoor richting knooppunt 14.
Het pad heet nu Bijlandtsdreef. Na een tijdje buigt het af naar links. Het is nu een smal pad dat in de regentijd erg modderig zal zijn. Links en rechts van het pad staan inheemse struiken. De meidoorn zit in deze tijd van het jaar, half oktober, vol met bessen. Het is een aantrekkelijk gebied voor vogels.
Het pad komt bij knooppunt 14 uit op de Machinedreef. Het is de bedoeling om hier linksaf naar knooppunt 32 te lopen. Maar volgens het paaltje moet je voor knooppunt 32 rechtsaf. Verwarrend. Het paaltje blijkt verdraaid te zijn geplaatst (of door een grapjas verdraaid). We komen van knooppunt 89 en volgens het paaltje ligt dat voor ons, waar helemaal geen weg is, in plaats van achter ons. Wij gaan dus linksaf en komen dan volgens plan uit bij knooppunt 32.
Loop verder over de Mariënwaerdt Kloostersteeg naar knooppunt 33.
Bij knooppunt 33 is de ingang naar huis Mariënwaerdt en de verschillende bijgebouwen. Over het landgoed gaan verschillende paden, maar deze route blijft de buitenrand van de Heerlijkheid volgen. Ga rechtsaf over de Mariënwaerdt Biersteeg naar knooppunt 31.
De naam van deze laan, de Biersteeg, herinnert aan de tijd dat de monniken van de Norbertijner abdij hier bier brouwden. Een eigen bierbrouwerij heeft Mariënwaerdt niet meer. Wel wordt er weer bier gebrouwen met gerst dat van het landgoed komt door een biologische brouwerij in de buurt. De namen van de vier biersoorten zijn geïnspireerd door de geschiedenis van de Heerlijkheid Mariënwaerdt: Blije Baron, Gulden Gravin, Norbetijner en witte Freule. Langs de weg staat het informatiebord 34 van het project Spannende geschiedenis. Op verschillende plaatsen in Gelderland kom je zo'n bord tegen. Het vertelt de geschiedenis in Gelderland van de prehistorie tot de Koude Oorlog. Het informatiebord 34 maakt onderdeel uit van de geschiedenis van landgoederen. Als je de QR-code scant kom je meer te weten over Heerlijkheid Mariënwaerdt.
Bij knooppount 31 loop je verder door de Notenlaan naar knooppunt 18 en het startpunt van de route op de parkeerplaats van het restaurant en landwinkel Stapelbakker dat onderdeel is van het landgoed.