Wandeling Kampina vanaf Kempse Hoeve
Tussen Boxtel en Oisterwijk ligt de Kampina. Het is een uitgestrekt natuurgebied. Hoe ver je ook kijkt, nergens zie je bebouwing. Op een doordeweekse dag kun je er uren wandelen zonder iemand tegen te komen, met dank aan Natuurmonumenten dat met aankopen het gebied steeds groter heeft gemaakt. Het is een verrassend gevarieerde wandeling van 14 km met afwisselend bos, hei, vennen, een beekdal, zandheuveltjes en kleinschalig cultuurlandschap. Neem iets te eten en te drinken mee voor onderweg want horeca ligt alleen aan de randen van dit uitgestrekte natuurgebied. Kijk voor een routekaartje op route.nl.
Al in de Romeinse tijd werd dit gebied Campinia genoemd naar het woord Kempen. Dat betekent woeste grond. In de loop der eeuwen vond er steeds meer landbouw plaats. Tegenwoordig is het een uitgestrekt natuurgebied. Aan de rand van de Kampina aan de Kempseweg ligt B&B de Kempse Hoeve. Het is een prima uitvalsbasis om de omgeving wandelend of fietsend te verkennen. Het startpunt van deze route en verschillende gemarkeerde routes van Natuurmonumenten ligt op de parkeerplaats om de hoek. Ideaal om 's morgens voor het ontbijt te genieten van de ontwakende natuur.
Vanaf de parkeerplaats loop je jong bos in richting het beekdal van de Beerze. Dat we al snel de kenmerkende judeljo van de Wielewaal horen, is geen toeval. In het stroomdal staan hoge populieren en dat is een favoriete plek voor deze opvallend gele vogel. Ondanks zijn fraaie verenkleed laat hij zich moeilijk spotten. Maar alleen al het geluid is een mooi begin van een wandeling met alleen maar natuur om je heen voor zover je oog rijkt.
Het is aan Pieter van Tienhoven te danken dat dit restant van het halfnatuurlijke Kempense heidelandschap met al zijn vennetjes zo goed bewaard is gebleven. Hij woonde in Amsterdam maar vond dit het mooiste plekje van Nederland. Hij was een actief natuurbeschermer en stond aan de wieg van de oprichting van Natuurmonumenten. In 1921 maakte van Tienhoven zich al zorgen over het beheer van de Beerze waar het eerste stukje van de route langskomt. De beek werd rechtgetrokken. Het heeft tot de eeuwwisseling moeten duren voordat de beek weer mocht meanderen en het beekdal zich kon herstellen.
Dat natuurlijke verloop van de beek is belangrijk voor de biodiversiteit. Voor de ijsvogel is het een ideale leefomgeving. Altijd een bijzonder moment om die blauwe schicht langs te zien vliegen of nog mooier om hem vissend op een takje te zien. De Beerze is een laaglandbeek gevuld met regenwater en kwelwater. Het kwelwater neemt ijzer mee uit de grond, dat zie je aan de oranjebruine kleur van het zand. In de ijzertijd werd hier zelfs ijzer gewonnen. Sinds kort kun je via een 20 meter lange stalen voetgangersbrug de oversteek over de Beerze maken(wandelknooppunt 22).
Op de Kampina zijn er nog stukken waar de Beerze zijn oorspronkelijke kronkelende loop altijd heeft behouden. Dat de beek hier niet is recht getrokken ten behoeve van een snelle waterafvoer voor de landbouw is te danken aan Van Tienhoven. Om een ijsvogeltje te ontmoeten moet je geluk hebben, maar in het seizoen kun je hier gegarandeerd genieten van de vrolijke dans van de weidebeekjuffers. De mannetjes zijn prachtig blauw.
Het gevarieerde landschap van de Kampina levert een enorm rijke flora en fauna op. Langs een zanderig pad kun je zomaar oog in oog staan met een hagedis die aan het zonnen is. Hier komt nog de zeldzame levendbarende hagedis voor. Hij is een stuk van zijn staart kwijt geraakt. Geen ramp want hij groeit wel weer aan, al wordt hij niet meer zo lang. Ook libellen zijn blij met het warme zand. Met gespreide vleugels neemt de gewone oeverlibel een zonnebad.
Tussen hei en bos liggen kleinschalige akkerlandjes. Hier, bij Balsvoort, stonden ooit vijf boerderijen. Van een van die boerderijen is het grondplan opnieuw gemetseld. Zo kun je je een voorstelling maken van de boerderij die er stond, maar het is ook fijn voor de metselbijtjes en kleine zoogdieren. In de directe omgeving is nog veel herkenbaar van het boerenlandschap: akkers, poelen, houtwallen en fruitbomen.
De wandeling gaat verder over een uitgestrekt heidegebied met links en rechts van de zandweg vennen. Veel van de vennen op de Kampina zijn in de laatste ijstijd ontstaan toen het gebied bedekt was met een dikke laag zand. Het was koud en er groeide niets. De wind had er vrij spel en blies het zand tot heuveltjes. Op sommige plekken werd het zand weggeblazen tot de ondoordringbare leemlaag eronder. Daar bleef regenwater staan.
Een uitgestrekt heidelandschap zoals hier zou er zonder beheersmaatregelen niet meer zijn. Heide is het gevolg van ontbossing en plaggenlandbouw. Doe je niets, dan groeit het weer dicht. Maar ook luchtvervuiling is een bedreiging voor de heide. Natuurmonumenten zet grote grazers in om het gebied open te houden. De kuddes runderen en paarden die hier grazen zorgen er voor dat de hei niet overwoekerd wordt met jonge boompjes en gras.
Na de lange rechte weg over de hei volgt de route de noord- en oostkant van een groot vennencomplex. Het is een slingerend pad dat je op korte afstand steeds door een ander landschap voert. De heide maakt plaats voor gevarieerd bos met links en rechts van het pad hoge varens. De vennen, die dichtbij moeten liggen, zijn verdwenen achter de bomen. Even verder klimt het pad over een stuifzandheuvel begroeid met dennen. Grote mierennesten vlak langs het pad trekken de aandacht. Mieren bouwen hun nest bij voorkeur bij een boom op een plek waar ook veel zonlicht komt. Ze zijn daarom blij met het beleid van Staatsbosbeheer om de dennenbomen uit te dunnen zodat er meer gevarieerd bos ontstaat.
De open gekapte stukken geven weer zicht op de vennen die hier bij elkaar liggen en in elkaar overgaan. Ze hebben namen als de Huisvennen, het Meeuwenven, het ganzenven en het Lelieven. In de verte zie je de Witte Bergen liggen. Het zijn landduinen. De dennen die hier juist waren geplant om het zand vast te houden zijn gekapt om het zand weer te laten stuiven. Maar het uitdunnen van de dennenbossen is ook goed tegen de verdroging omdat dennen veel water verbruiken. Door de beheersmaatregelen van Natuurmonumenten ontstaat er een grote verscheidenheid aan biotopen en daarmee een grote soortenrijkdom aan flora en fauna. De nachtzwaluw en de zandbij vinden hier nu weer een leefgebied.
Het laatste ven waar de wandeling langs komt is het Kogelvangersveld. In de 18de eeuw werden hier schietoefeningen gedaan. Over het ven werd geschoten in de richting van de zandwallen die de kogels opvingen. Dat de landduinen aan de oostkant van het ven liggen komt omdat de wind in de ijstijd vooral uit het westen kwam.
Bij wandelknooppunt 13 nader je landbouwgebied De Roon en gaat de route een stukje over cultuurlandschap om aan het eind nog even door bos en hei te gaan.
