Maart 2022
Zon en blauwe luchten
Het weer is omgeslagen. Vergeten zijn de grijze dagen met heel erg veel regen. Maart heeft meer zonuren dan ooit gemeten. De luchten zijn strakblauw. De natuur ontwaakt en denkt dat de lente echt is begonnen. Maar het spreekwoord maart roert zijn staart en april doet wat hij wil is er niet voor niets. Nog geen week na een prachtige lentewandeling in het kader van het project Kromme Rijn in 12 rondwandelingen lijkt de winter teruggekeerd.
De Kromme Rijnstreek heb ik een aantal jaren uitgebreid verkend voor mijn boek 'Kromme Rijn: het landschap'. Toch loop ik bij de derde rondwandeling Kromme Rijn door een gebied dat ik nog niet kende. Meermalen heb ik in Langbroek op het punt gestaan om de Cotherweg over te steken om de Kastelenroute te lopen. Het was mij alleen volkomen onduidelijk waar precies. Een pad aan de overkant van de weg leek er niet te zijn. Paaltjes met wandelknooppunten waren er toen nog niet. Ik kwam nu vanaf de andere kant. Ook dan is het nog even goed opletten hoe je bij het punt komt waar je de weg kunt oversteken. Maar de wandelknooppunten maken het een stuk gemakkelijker.
De derde Kromme Rijnwandeling start bij het Toeristisch OverstapPunt bij De Jonge Graaf in Cothen. Op de heenweg loop ik langs weiland en griendbosjes op de grens van de Stroomrug van de Kromme Rijn en het cope-ontginningslandschap van de Langbroekerwetering. Het gebied dat hoort bij landgoed Sandenburg is bekend van de griendcultuur. Ondanks de ontwatering bleven sommige kavels te nat voor landbouw. Die werden in gebruik genomen voor de griendcultuur of voor essenhakhout. Wilgen kunnen goed tegen natte omstandigheden. In nette rijen werden wilgentakken geplant. Jaarlijks werden de wilgentenen afgesneden. Er werden manden en hoepels van gemaakt. Essenhakhout en dikke wilgentakken werden gebruikt voor het handvat van gereedschap. Tijden veranderen en het arbeidsintensieve werk is niet meer lonend. De percelen zijn veranderd in bos waar de sleedoorn het goed doet. Het is nu een niet toegankelijk natuurgebied. Goed voor de rust van de dieren die er leven. Het pad er langs is opengesteld, net als enkele paden door het bos.
In maart bloeit de sleedoorn met honderden kleine witte bloemetjes. Ze bloeien op de kale takken. Na de bloei verschijnen pas de groene blaadjes. De paarse vruchten verschijnen al eind augustus. Vogels zijn er dol op. Voor ons zijn ze pas smakelijk als de vorst er overheen is gegaan. Grote kans dat de struiken dan al leeg zijn gegeten door de kramsvogels en koperwieken.
Al de hele maand maart hoor ik tijdens wandelingen de tjiftjaf luidkeels zijn eigen naam roepen. Ook hier zit hij hoog in de boom. Maar wat ik mis zijn de weidevogels. Aan de andere kant van het pad liggen uitgestrekte weilanden. In deze tijd van het jaar en op deze prachtige dag zou je hier de kieviten moeten horen baltsen, luidkeels hun eigen naam roepend net als de grutto's. Maar niets, op de tjiftjaf na is het stil. Ook op de fietstocht van Houten naar het beginpunt van de wandeling met overal om mij heen weiland hoorde ik geen enkele weidevogel. De benaming groene woestijn voor de raaigraslanden is helaas niet overdreven. Hopelijk loopt de provincie Utrecht toch nog warm voor het plan voor boerderij De Groote Maat waar ik even verderop tijdens mijn wandeling langskom: natuurinclusieve landbouw, gecombineerd met landschapsbehoud, landschapsverbetering en landschapsbeleving, onderdeel van de ecologische verbindingszone. Het zou mooi zijn en wie weet hoor je dan hier in de lente weer het geluid van de weidevogels.
Maar er zijn meer lentebodes. De gehakkelde aurelia en de dagpauwoog komen met de hogere temperaturen weer tevoorschijn. Samen met de citroenvlinder en de kleine vos zijn het de eerste vlinders die in het voorjaar te zien zijn. Voor de fruitteelt zijn de bijtjes van levensbelang. Zonder insecten geen bevruchting en dus geen fruit in het najaar.
Via Cothen loop ik langs de andere kant van de Kromme Rijn terug. Dat ik hier op een stroomrug loop is te zien aan de vele boomgaarden. In het verre verleden kon de Rijn vrij door deze streek meanderen. Bij overstromingen bleef dicht bij de rivier het grovere materiaal achter. De grond van de hierdoor gevormde stroomruggen is vruchtbaar en waterdoorlatend waardoor in het voorjaar de grond sneller opwarmt. Fruitbomen doen het daar goed op. Maar dat je eind maart al bloeiende perenbloesem ziet, is zeldzaam. Het is te danken aan het record aan zonuren deze maand.
Eind april, begin mei staan de bermen vol met fluitekruid. Hollands kant wordt het ook wel genoemd vanwege de schermen met vele kleine witte bloemetjes. Maar nu, eind maart, zie ik de eerste bloemen al verschijnen. Het geeft een echt voorjaarsgevoel.
Ook in mijn tuin is het voorjaar. De tulpen bloeien al volop. Nog geen paar dagen later, op de laatste dag van maart en de eerste dag van april slaat de winter toe. Het is geen 1 aprilgrap. Niet zomaar een nachtvorstje, maar fikse sneeuwbuien. De net ontwaakte natuur zal het zwaar hebben.